20.04.2023: Zaproszenie na konferencję naukową pt. „Imperialne i postimperialne emigracje. Przykład Rosji”. Warszawa, 05-06 października 2023 r. Forma stacjonarno-hybrydowa. Szczegóły (PDF, 285 KB)
30.08.2021: Conference Immigrants from the Caucasus in Europe. Between a Vision of Freedom and Alienation / Мигранты с Кавказа в Европе. Между идеей свободы и отчуждением.2-3 September/Сентября 2021 – conference programme (PDF, 297 KB)
Laboratorium im. Richarda Pipesa Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk zaprasza do wzięcia udziału w międzynarodowej konferencji Imigranci z Kaukazu w Europie. Pomiędzy wyobrażeniem o wolności a alienacją, która odbędzie się w dniach 2-3 września 2021 roku – szczegóły (plik PDF, 372 KB);
formularz zgłoszeniowy (MS Word, 79 KB); Application form (MS Word, 115 KB); Заявка на участие (MS Word, 69 KB)
Międzynarodowa konferencja naukowa w ramach Laboratorium im. prof. Richarda Pipesa: II wojna światowa w pamięci zbiorowej i polityce państw byłego bloku wschodniego. 22-23 października 2020 roku, Warszawa.
(546 KB, PDF RUS), (541 KB, PDF ENG)
Organizator: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk
Języki konferencji: polski, rosyjski, angielski.
Konferencja jest organizowana w trybie online na platformie ZOOM.
Program Międzynarodowej Konferencji „II wojna światowa w pamięci zbiorowej i polityce państw byłego bloku wschodniego”
PROGRAM
Konferencja odbywa się wg czasu środkowoeuropejskiego letniego, UTC+2:00.
Czwartek 22 października (10:00-17:10)
10:00 Otwarcie konferencji:
dyrektor Instytutu Studiów Politycznych PAN prof. Grzegorz Motyka
Wykład inauguracyjny
10:10-11:10
prof. Anna Wolff-Powęska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) – 1945 rok i pamięć okupacji hitlerowskiej w krajach byłego bloku wschodniego. Analiza
porównawcza.
prof. Paweł Machcewicz(Instytut Studiów Politycznych PAN) – komentarz, dyskusja
11:10-11:30 – przerwa
Panel 1: Ogólnoeuropejskie problemy wojny w środkowoeuropejskiej perspektywie
moderator i dyskutant: prof. Dariusz Stola (Instytut Studiów Politycznych PAN)
11:30-13:00
prof. Violeta Davoliūtė (Uniwersytet Wileński) – Holokaust i świadectwa przemocy społecznej na Litwie po II wojnie światowej.
prof. Anna Ziębińska-Witek (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie) – Wystawa w Muzeum II Wojny Światowej z perspektywy muzeologicznej.
prof. Magdalena Najbar-Agičić (Uniwersytet Północ w Koprivnicy) – II wojna światowa jako źródło legitymacji i mobilizacji politycznej: Przypadek państw byłej Jugosławii.
prof. Dariusz Stola– komentarz
dyskusja
13:00-13:15 – przerwa
Program Międzynarodowej Konferencji „II wojna światowa w pamięci zbiorowej i polityce państw byłego bloku wschodniego”
Panel 2: Ukraina, Białoruś, Rosja – pamięć o wojnie: stare schematy i nowe tradycje moderator i dyskutant: dr Łukasz Adamski (Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia)
13:15-14:45
prof. Simon Lewis (Uniwersytet w Bremie) – Białoruś: „republika partyzancka” vs. dyktatura.
dr Aleksandra Archipowa (Rosyjska Akademia Gospodarki Narodowej i Administracji Publicznej w Moskwie) – Żywi vs. martwi: dwie wersje upamiętniania II wojny światowej we współczesnej Rosji.
dr Marija Gawriłowa (Rosyjska Akademia Gospodarki Narodowej i Administracji Publicznej w Moskwie) – „Spadkobiercy weteranów”: pamięć o II wojnie światowej we współczesnej szkole rosyjskiej.
dr Łukasz Adamski– komentarz
dyskusja
14:45-15:00 – przerwa
Panel 3: W cieniu wojny: pamięć zbiorowa i polityka pamięci na Kaukazie moderator i dyskutant: prof. Wojciech Materski (Instytut Studiów Politycznych PAN)
15:00-16:50
prof. Wiktor Sznirelman (Instytut Etnologii i Antropologii Rosyjskiej Akademii Nauk) – Deportacja i pamięć społeczna narodów Kaukazu Północnego.
prof. Giorgi (Gia) Nodia (Państwowy Uniwersytet Ili w Tbilisi) – II wojna światowa w dyskursie politycznym we współczesnej Gruzji.
prof. Krzysztof Fedorowicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) – II wojna światowa w pamięci zbiorowej w Armenii i Górskim Karabachu.
dr Zaur Gasimow (Uniwersytet w Bonn) – „Nasza wojna innych”: II wojna światowa w pamięci zbiorowej Azerbejdżan.
prof. Wojciech Materski – komentarz
dyskusja
Program Międzynarodowej Konferencji „II wojna światowa w pamięci zbiorowej i polityce państw byłego bloku wschodniego”
Piątek 23 października (10:00-16.10)
Panel 4: Wymiar polityczny pamięci o wojnie w państwach byłego Związku Radzieckiego moderator i dyskutant: prof. Agnieszka Orzelska-Stączek (Instytut Studiów Politycznych PAN)
10:00-11:50
prof. Jakub Wojtkowiak (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) – Jeńcy wojenni w pamięci i polityce historycznej ZSRR i Rosji.
prof. Daniel Boćkowski (Instytut Historii PAN) – Pamięć II wojny światowej jako narzędzie prowadzenie operacji inspirowanych przez Federację Rosyjską.
dr Salvijus Kulevičius (Uniwersytet Wileński) – Konfrontacje narracji: na przykładzie dyskusji o miejscach pochówku żołnierzy radzieckich z okresu II wojny światowej.
dr Rusłan Szulga (Instytut Prawa Międzynarodowego i Gospodarki im. Aleksandra Gribojedowa w Moskwie) – II wojna światowa w polityce krajów byłego ZSRR: wojny pamięci czy dialog o przeszłości? (na przykładzie Białorusi, Rosji i Ukrainy).
prof. Agnieszka Orzelska-Stączek – komentarz
dyskusja
11:50-12:05 – przerwa
Panel 5: Wojna w pamięci i edukacji historycznej w państwach Azji Środkowej i Kaukazu
moderator i dyskutant: dr Bartłomiej Krzysztan (Instytut Studiów Politycznych PAN)
12:05-13:55
prof. Gulżauchar Kokiebajewa (Instytut Historii i Etnologii im. Czоkana Walichanowa w Ałmaty) – II wojna światowa w pamięci jednostek i społeczeństwa współczesnego Kazachstanu.
dr Michał Kuryłowicz (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie) – Z dala od frontu. Wielka wojna ojczyźniana w edukacji historycznej poradzieckich republik Azji Centralnej (casus Kazachstanu, Kirgistanu i Uzbekistanu).
prof. Rustam Biegieułow (Karaczajo-Czerkieski Uniwersytet Państwowy w Karczajewsku) – Deportacja w pamięci historycznej i praktyce upamiętniania wśród Karaczajów.
Program Międzynarodowej Konferencji „II wojna światowa w pamięci zbiorowej i polityce państw byłego bloku wschodniego”
prof. Stepan Stepanjanc (Seminarium Duchowne Geworgjan w Wagharszapat) – Pamięć historyczna Ormian o II wojnie światowej i jej współczesny odbiór.
dr Bartłomiej Krzysztan – komentarz
dyskusja
13:55-14:10 – przerwa
Panel 6: Narracje i obrazy wojny w przestrzeni publicznej, moderator i dyskutant: dr Dagmara Moskwa (Instytut Studiów Politycznych PAN)
14:10-16:00
prof. Izabela Skórzyńska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) – Poza uznaniem? Kobiety i wojna w podręcznikach historii do zreformowanej szkoły podstawowej w Polsce.
prof. Jan Stanisław Ciechanowski (Uniwersytet Warszawski) – Hiszpańska wojna domowa z lat 1936–1939 jako element pamięci i polityki w odniesieniu do II wojny światowej.
prof. Aleksandr Strokanow (Northern Vermont University) – Nowe oblicze muzeum. Jak zmieniło się Centralne Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej 1941–1945 w Moskwie na obchody 75. rocznicy Zwycięstwa.
prof. Serhij Danyłenko (Kijowski Uniwersytet Narodowy im. Tarasa Szewczenki) – „Historyczny nacjonalizm” jako dyskusyjna narracja w mediach Europy Wschodniej: wyzwanie dla demokracji.
dr Dagmara Moskwa – komentarz
dyskusja
Zamknięcie konferencji
16.00-16.10
Konferencja została zorganizowana w ramach projektu „Laboratorium im. prof. Richarda Pipesa”, który uzyskał wsparcie finansowe w konkursie DIALOG przeprowadzonym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 2019 roku. Konferencja została dofinansowana przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia w ramach IX Otwartego Konkursu.
Laboratorium im. Richarda Pipesa przy Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk
zaprasza do wzięcia udziału w I międzynarodowej konferencji im. prof. Richarda Pipesa pt. II wojna światowa w pamięci zbiorowej i polityce państw byłego bloku wschodniego.
Konferencja odbędzie się 22-23 października 2020 r. w Warszawie.
Celem wydarzenia jest rozpoczęcie cyklu spotkań będących okazją do dyskusji i wymiany doświadczeń w gronie międzynarodowego środowiska naukowego zajmującego się historią krajów wchodzących w skład ZSRR i państw bloku wschodniego oraz ich współczesną polityką.
Intencją organizatorów konferencji jest zwrócenie uwagi na II wojnę światową w pamięci społecznej i polityce państw byłego bloku wschodniego. Pomimo 75 lat od zakończenia największego w historii konfliktu zbrojnego. wciąż budzi on kontrowersje i wpływa na współczesne stosunki międzynarodowe. Z pewnością jest to konsekwencja wielowątkowości tego przełomowego wydarzenia. W przeciwieństwie do poprzednich konfliktów, II wojna światowa była nie tylko starciem między wielomilionowymi armiami, lecz także niespotykanym wcześniej doświadczeniem okupacji i wojny totalnej z udziałem ludności cywilnej.
Nie znanym dotychczas fenomenem była eksterminacja określonych grup ludności, w pierwszym rzędzie Żydów i Romów. Podczas wojny toczyły się również mniejsze konflikty, przede wszystkim w Europie Środkowo-Wschodniej, wymykające się prostemu podziałowi na obóz państw totalitarnych i autorytarnych na czele z hitlerowskimi Niemcami oraz mocarstw demokratycznych z udziałem Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. W regionie tę prostą dychotomię przesłonił udział Związku Radzieckiego i będących jego zbrojnym ramieniem partyzantek komunistycznych.
Współczesna pamięć zbiorowa oraz tożsamość społeczeństw Europy Środkowo-Wschodniej zostały ukształtowane w dużej mierze pod wpływem traumatycznych doświadczeń doznanych podczas II wojny światowej oraz następującej po niej radzieckiej dominacji, szczególnie do 1953 r. Osobną kategorię stanowiły konflikty między organizacjami ruchów narodowych w Europie Środkowo-Wschodniej będące efektem historycznie zadawnionych sporów. W tym kontekście wypada wspomnieć m.in. konflikt między Ukraińcami a Polakami na Wołyniu i w Galicji Wschodniej, spór o Siedmiogród między Węgrami i Rumunią oraz wojnę domową i konflikty narodowościowe na terenie Jugosławii.
Wielowymiarowość II wojny światowej oraz będąca jej konsekwencją „zimna wojna” sprawiły, iż olbrzymią rolę w wytwarzaniu i upowszechnianiu obrazów poszczególnych wydarzeń zaczęły odgrywać media, zarówno tradycyjne, jak nowe. W przestrzeni medialnej funkcjonują obecnie wzajemnie antagonistyczne interpretacje odnośnie przyczyn, przebiegu i rezultatów największego konfliktu w dziejach. Z uwagi na sprzeczne interesy polityczne wykluczające się nawzajem narracje wciąż stanowią istotny element sporów między państwami, wzbudzając zainteresowanie polityków, historyków i opinii publicznej. Od końca lat dziewięćdziesiątych XX w. w regionie wybuchały konflikty o pamięć – od sporu między Niemcami oraz ich wschodnimi sąsiadami o upamiętnienie tzw. wypędzonych po wojnę medialną między Rosją a Ukrainą o charakter Euromajdanu i nowych władz w Kijowie od 2014 r.
Organizatorzy konferencji są przekonani, iż spotkanie badaczy pamięci, historyków i przedstawicieli innych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych będzie okazją do porównania perspektyw, przedyskutowania kontrowersji oraz promowania dialogu między samymi uczestnikami oraz reprezentowanymi przez nich społeczeństwami.
Organizatorzy oczekują na referaty na temat pamięci zbiorowej oraz polityki pamięci w państwach poradzieckich i bloku wschodniego odnośnie do II wojny światowej zarówno w aspekcie działań militarnych i politycznych od 1 września 1939 r. do 8/9 maja 1945 r., jak również późniejszych wydarzeń będących konsekwencją klęski III Rzeszy i zwycięstwa ZSRR w Europie Środkowo-Wschodniej. Jeśli chodzi o wykorzystanie pamięci o II wojnie światowej w polu naszego zainteresowania znajdują się historyczne i współczesne działania z zakresu zarówno polityki wewnętrznej, jak zagranicznej.
Proponowana tematyka konferencji dotyczy:
- okupacji w pamięci narodów państw bloku wschodniego i państw byłego Związku Radzieckiego;
- współczesnej percepcji działalności walczących armii i polityki mocarstw;
- ludobójstw i zbrodni masowych z okresu II wojny światowej we współczesnej pamięci;
- deportacji, wywózek, wysiedleń w trakcie II wojnie światowej oraz po jej zakończeniu w pamięci zbiorowej;
- upamiętnień wydarzeń z lat 1939-1945 w państwach bloku wschodniego i byłego Związku Radzieckiego;
- przedstawień II wojny światowej w muzeach w państwach byłego bloku wschodniego i byłego Związku Radzieckiego;
- obrazów II wojny światowej jako elementu w międzynarodowych i wewnętrznych konfliktach pamięci;
- wykorzystania narracji o II wojnie światowej w strategiach budowy wizerunku uczestników polityki wewnętrznej oraz władz państw w polityce międzynarodowej.
1) Udział w konferencji jest bezpłatny. Organizatorzy w czasie jej trwania zapewniają wyżywienie.
2) Języki konferencji: angielski, rosyjski i polski
3) Przewidywany czas prezentacji referatu wynosi 15 minut + 5-10 minut na pytania i dyskusję.
4) Rada Laboratorium poprosi najlepszych prelegentów o przygotowanie artykułów, które następnie zostaną przetłumaczone na język angielski (na koszt Instytutu Studiów Politycznych PAN) i opublikowane w monografii wieloautorskiej.
5) Zgłoszenia na konferencję, w formie załączonej ankiety, prosimy przesyłać na adres lab.pipes@isppan.waw.pl do 15 kwietnia 2020 roku.
6) Organizatorzy poinformują prelegentów o zakwalifikowaniu referatów przez Komitet Naukowy Konferencji do 1 maja 2020 roku.
Kierownik konferencji: dr Przemysław Adamczewski
Sekretarz konferencji: dr Wojciech Łysek
