13.01.2025: V Konferencja Laboratorium im. prof. Richarda Pipesa ISP PAN – Imperializm, dekolonizacja, sprawczość. Historyczne i polityczne dyskursy władzy Globalnego Wschodu. Warszawa, 13-14 listopada 2025 roku.
Zachęcamy do składania propozycji paneli oraz indywidualnych zgłoszeń w języku polskim i angielskim (więcej PDF 367 KB).
5th Conference of the Richard Pipes Laboratory of the Institute of Political Studies PAS Imperialism, Decolonization, Agency. Historical and Political Discourses of Power in the Global East.
The 5th Conference of the Richard Pipes Laboratory of the Institute of Political Studies of the Polish Academy of Sciences will be held on 13-14 November 2025 in Warsaw (on-site format). Panel proposals and individual submissions in Polish and English are welcomed (more PDF, 249 KB).
20.04.2023: Zaproszenie na konferencję naukową pt. „Imperialne i postimperialne emigracje. Przykład Rosji”. Warszawa, 05-06 października 2023 r. Forma stacjonarno-hybrydowa. Szczegóły (PDF, 285 KB)
30.08.2021: Conference Immigrants from the Caucasus in Europe. Between a Vision of Freedom and Alienation / Мигранты с Кавказа в Европе. Между идеей свободы и отчуждением.2-3 September/Сентября 2021 – conference programme (PDF, 297 KB)
Laboratorium im. Richarda Pipesa Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk zaprasza do wzięcia udziału w międzynarodowej konferencji Imigranci z Kaukazu w Europie. Pomiędzy wyobrażeniem o wolności a alienacją, która odbędzie się w dniach 2-3 września 2021 roku – szczegóły (plik PDF, 372 KB);
formularz zgłoszeniowy (MS Word, 79 KB); Application form (MS Word, 115 KB); Заявка на участие (MS Word, 69 KB)
Międzynarodowa konferencja naukowa w ramach Laboratorium im. prof. Richarda Pipesa: II wojna światowa w pamięci zbiorowej i polityce państw byłego bloku wschodniego. 22-23 października 2020 roku, Warszawa.
(546 KB, PDF RUS), (541 KB, PDF ENG)
Organizator: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk
Języki konferencji: polski, rosyjski, angielski.
Konferencja jest organizowana w trybie online na platformie ZOOM.
Program Międzynarodowej Konferencji „II wojna światowa w pamięci zbiorowej i polityce państw byłego bloku wschodniego”
PROGRAM
Konferencja odbywa się wg czasu środkowoeuropejskiego letniego, UTC+2:00.
Czwartek 22 października (10:00-17:10)
10:00 Otwarcie konferencji:
dyrektor Instytutu Studiów Politycznych PAN prof. Grzegorz Motyka
Wykład inauguracyjny
10:10-11:10
prof. Anna Wolff-Powęska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) – 1945 rok i pamięć okupacji hitlerowskiej w krajach byłego bloku wschodniego. Analiza
porównawcza.
prof. Paweł Machcewicz(Instytut Studiów Politycznych PAN) – komentarz, dyskusja
11:10-11:30 – przerwa
Panel 1: Ogólnoeuropejskie problemy wojny w środkowoeuropejskiej perspektywie
moderator i dyskutant: prof. Dariusz Stola (Instytut Studiów Politycznych PAN)
11:30-13:00
prof. Violeta Davoliūtė (Uniwersytet Wileński) – Holokaust i świadectwa przemocy społecznej na Litwie po II wojnie światowej.
prof. Anna Ziębińska-Witek (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie) – Wystawa w Muzeum II Wojny Światowej z perspektywy muzeologicznej.
prof. Magdalena Najbar-Agičić (Uniwersytet Północ w Koprivnicy) – II wojna światowa jako źródło legitymacji i mobilizacji politycznej: Przypadek państw byłej Jugosławii.
prof. Dariusz Stola– komentarz
dyskusja
13:00-13:15 – przerwa
Program Międzynarodowej Konferencji „II wojna światowa w pamięci zbiorowej i polityce państw byłego bloku wschodniego”
Panel 2: Ukraina, Białoruś, Rosja – pamięć o wojnie: stare schematy i nowe tradycje moderator i dyskutant: dr Łukasz Adamski (Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia)
13:15-14:45
prof. Simon Lewis (Uniwersytet w Bremie) – Białoruś: „republika partyzancka” vs. dyktatura.
dr Aleksandra Archipowa (Rosyjska Akademia Gospodarki Narodowej i Administracji Publicznej w Moskwie) – Żywi vs. martwi: dwie wersje upamiętniania II wojny światowej we współczesnej Rosji.
dr Marija Gawriłowa (Rosyjska Akademia Gospodarki Narodowej i Administracji Publicznej w Moskwie) – „Spadkobiercy weteranów”: pamięć o II wojnie światowej we współczesnej szkole rosyjskiej.
dr Łukasz Adamski– komentarz
dyskusja
14:45-15:00 – przerwa
Panel 3: W cieniu wojny: pamięć zbiorowa i polityka pamięci na Kaukazie moderator i dyskutant: prof. Wojciech Materski (Instytut Studiów Politycznych PAN)
15:00-16:50
prof. Wiktor Sznirelman (Instytut Etnologii i Antropologii Rosyjskiej Akademii Nauk) – Deportacja i pamięć społeczna narodów Kaukazu Północnego.
prof. Giorgi (Gia) Nodia (Państwowy Uniwersytet Ili w Tbilisi) – II wojna światowa w dyskursie politycznym we współczesnej Gruzji.
prof. Krzysztof Fedorowicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) – II wojna światowa w pamięci zbiorowej w Armenii i Górskim Karabachu.
dr Zaur Gasimow (Uniwersytet w Bonn) – „Nasza wojna innych”: II wojna światowa w pamięci zbiorowej Azerbejdżan.
prof. Wojciech Materski – komentarz
dyskusja
Program Międzynarodowej Konferencji „II wojna światowa w pamięci zbiorowej i polityce państw byłego bloku wschodniego”
Piątek 23 października (10:00-16.10)
Panel 4: Wymiar polityczny pamięci o wojnie w państwach byłego Związku Radzieckiego moderator i dyskutant: prof. Agnieszka Orzelska-Stączek (Instytut Studiów Politycznych PAN)
10:00-11:50
prof. Jakub Wojtkowiak (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) – Jeńcy wojenni w pamięci i polityce historycznej ZSRR i Rosji.
prof. Daniel Boćkowski (Instytut Historii PAN) – Pamięć II wojny światowej jako narzędzie prowadzenie operacji inspirowanych przez Federację Rosyjską.
dr Salvijus Kulevičius (Uniwersytet Wileński) – Konfrontacje narracji: na przykładzie dyskusji o miejscach pochówku żołnierzy radzieckich z okresu II wojny światowej.
dr Rusłan Szulga (Instytut Prawa Międzynarodowego i Gospodarki im. Aleksandra Gribojedowa w Moskwie) – II wojna światowa w polityce krajów byłego ZSRR: wojny pamięci czy dialog o przeszłości? (na przykładzie Białorusi, Rosji i Ukrainy).
prof. Agnieszka Orzelska-Stączek – komentarz
dyskusja
11:50-12:05 – przerwa
Panel 5: Wojna w pamięci i edukacji historycznej w państwach Azji Środkowej i Kaukazu
moderator i dyskutant: dr Bartłomiej Krzysztan (Instytut Studiów Politycznych PAN)
12:05-13:55
prof. Gulżauchar Kokiebajewa (Instytut Historii i Etnologii im. Czоkana Walichanowa w Ałmaty) – II wojna światowa w pamięci jednostek i społeczeństwa współczesnego Kazachstanu.
dr Michał Kuryłowicz (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie) – Z dala od frontu. Wielka wojna ojczyźniana w edukacji historycznej poradzieckich republik Azji Centralnej (casus Kazachstanu, Kirgistanu i Uzbekistanu).
prof. Rustam Biegieułow (Karaczajo-Czerkieski Uniwersytet Państwowy w Karczajewsku) – Deportacja w pamięci historycznej i praktyce upamiętniania wśród Karaczajów.
Program Międzynarodowej Konferencji „II wojna światowa w pamięci zbiorowej i polityce państw byłego bloku wschodniego”
prof. Stepan Stepanjanc (Seminarium Duchowne Geworgjan w Wagharszapat) – Pamięć historyczna Ormian o II wojnie światowej i jej współczesny odbiór.
dr Bartłomiej Krzysztan – komentarz
dyskusja
13:55-14:10 – przerwa
Panel 6: Narracje i obrazy wojny w przestrzeni publicznej, moderator i dyskutant: dr Dagmara Moskwa (Instytut Studiów Politycznych PAN)
14:10-16:00
prof. Izabela Skórzyńska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) – Poza uznaniem? Kobiety i wojna w podręcznikach historii do zreformowanej szkoły podstawowej w Polsce.
prof. Jan Stanisław Ciechanowski (Uniwersytet Warszawski) – Hiszpańska wojna domowa z lat 1936–1939 jako element pamięci i polityki w odniesieniu do II wojny światowej.
prof. Aleksandr Strokanow (Northern Vermont University) – Nowe oblicze muzeum. Jak zmieniło się Centralne Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej 1941–1945 w Moskwie na obchody 75. rocznicy Zwycięstwa.
prof. Serhij Danyłenko (Kijowski Uniwersytet Narodowy im. Tarasa Szewczenki) – „Historyczny nacjonalizm” jako dyskusyjna narracja w mediach Europy Wschodniej: wyzwanie dla demokracji.
dr Dagmara Moskwa – komentarz
dyskusja
Zamknięcie konferencji
16.00-16.10
Konferencja została zorganizowana w ramach projektu „Laboratorium im. prof. Richarda Pipesa”, który uzyskał wsparcie finansowe w konkursie DIALOG przeprowadzonym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 2019 roku. Konferencja została dofinansowana przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia w ramach IX Otwartego Konkursu.
Laboratorium im. Richarda Pipesa przy Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk
zaprasza do wzięcia udziału w I międzynarodowej konferencji im. prof. Richarda Pipesa pt. II wojna światowa w pamięci zbiorowej i polityce państw byłego bloku wschodniego.
Konferencja odbędzie się 22-23 października 2020 r. w Warszawie.
Celem wydarzenia jest rozpoczęcie cyklu spotkań będących okazją do dyskusji i wymiany doświadczeń w gronie międzynarodowego środowiska naukowego zajmującego się historią krajów wchodzących w skład ZSRR i państw bloku wschodniego oraz ich współczesną polityką.
Intencją organizatorów konferencji jest zwrócenie uwagi na II wojnę światową w pamięci społecznej i polityce państw byłego bloku wschodniego. Pomimo 75 lat od zakończenia największego w historii konfliktu zbrojnego. wciąż budzi on kontrowersje i wpływa na współczesne stosunki międzynarodowe. Z pewnością jest to konsekwencja wielowątkowości tego przełomowego wydarzenia. W przeciwieństwie do poprzednich konfliktów, II wojna światowa była nie tylko starciem między wielomilionowymi armiami, lecz także niespotykanym wcześniej doświadczeniem okupacji i wojny totalnej z udziałem ludności cywilnej.
Nie znanym dotychczas fenomenem była eksterminacja określonych grup ludności, w pierwszym rzędzie Żydów i Romów. Podczas wojny toczyły się również mniejsze konflikty, przede wszystkim w Europie Środkowo-Wschodniej, wymykające się prostemu podziałowi na obóz państw totalitarnych i autorytarnych na czele z hitlerowskimi Niemcami oraz mocarstw demokratycznych z udziałem Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. W regionie tę prostą dychotomię przesłonił udział Związku Radzieckiego i będących jego zbrojnym ramieniem partyzantek komunistycznych.
Współczesna pamięć zbiorowa oraz tożsamość społeczeństw Europy Środkowo-Wschodniej zostały ukształtowane w dużej mierze pod wpływem traumatycznych doświadczeń doznanych podczas II wojny światowej oraz następującej po niej radzieckiej dominacji, szczególnie do 1953 r. Osobną kategorię stanowiły konflikty między organizacjami ruchów narodowych w Europie Środkowo-Wschodniej będące efektem historycznie zadawnionych sporów. W tym kontekście wypada wspomnieć m.in. konflikt między Ukraińcami a Polakami na Wołyniu i w Galicji Wschodniej, spór o Siedmiogród między Węgrami i Rumunią oraz wojnę domową i konflikty narodowościowe na terenie Jugosławii.
Wielowymiarowość II wojny światowej oraz będąca jej konsekwencją „zimna wojna” sprawiły, iż olbrzymią rolę w wytwarzaniu i upowszechnianiu obrazów poszczególnych wydarzeń zaczęły odgrywać media, zarówno tradycyjne, jak nowe. W przestrzeni medialnej funkcjonują obecnie wzajemnie antagonistyczne interpretacje odnośnie przyczyn, przebiegu i rezultatów największego konfliktu w dziejach. Z uwagi na sprzeczne interesy polityczne wykluczające się nawzajem narracje wciąż stanowią istotny element sporów między państwami, wzbudzając zainteresowanie polityków, historyków i opinii publicznej. Od końca lat dziewięćdziesiątych XX w. w regionie wybuchały konflikty o pamięć – od sporu między Niemcami oraz ich wschodnimi sąsiadami o upamiętnienie tzw. wypędzonych po wojnę medialną między Rosją a Ukrainą o charakter Euromajdanu i nowych władz w Kijowie od 2014 r.
Organizatorzy konferencji są przekonani, iż spotkanie badaczy pamięci, historyków i przedstawicieli innych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych będzie okazją do porównania perspektyw, przedyskutowania kontrowersji oraz promowania dialogu między samymi uczestnikami oraz reprezentowanymi przez nich społeczeństwami.
Organizatorzy oczekują na referaty na temat pamięci zbiorowej oraz polityki pamięci w państwach poradzieckich i bloku wschodniego odnośnie do II wojny światowej zarówno w aspekcie działań militarnych i politycznych od 1 września 1939 r. do 8/9 maja 1945 r., jak również późniejszych wydarzeń będących konsekwencją klęski III Rzeszy i zwycięstwa ZSRR w Europie Środkowo-Wschodniej. Jeśli chodzi o wykorzystanie pamięci o II wojnie światowej w polu naszego zainteresowania znajdują się historyczne i współczesne działania z zakresu zarówno polityki wewnętrznej, jak zagranicznej.
Proponowana tematyka konferencji dotyczy:
- okupacji w pamięci narodów państw bloku wschodniego i państw byłego Związku Radzieckiego;
- współczesnej percepcji działalności walczących armii i polityki mocarstw;
- ludobójstw i zbrodni masowych z okresu II wojny światowej we współczesnej pamięci;
- deportacji, wywózek, wysiedleń w trakcie II wojnie światowej oraz po jej zakończeniu w pamięci zbiorowej;
- upamiętnień wydarzeń z lat 1939-1945 w państwach bloku wschodniego i byłego Związku Radzieckiego;
- przedstawień II wojny światowej w muzeach w państwach byłego bloku wschodniego i byłego Związku Radzieckiego;
- obrazów II wojny światowej jako elementu w międzynarodowych i wewnętrznych konfliktach pamięci;
- wykorzystania narracji o II wojnie światowej w strategiach budowy wizerunku uczestników polityki wewnętrznej oraz władz państw w polityce międzynarodowej.
1) Udział w konferencji jest bezpłatny. Organizatorzy w czasie jej trwania zapewniają wyżywienie.
2) Języki konferencji: angielski, rosyjski i polski
3) Przewidywany czas prezentacji referatu wynosi 15 minut + 5-10 minut na pytania i dyskusję.
4) Rada Laboratorium poprosi najlepszych prelegentów o przygotowanie artykułów, które następnie zostaną przetłumaczone na język angielski (na koszt Instytutu Studiów Politycznych PAN) i opublikowane w monografii wieloautorskiej.
5) Zgłoszenia na konferencję, w formie załączonej ankiety, prosimy przesyłać na adres lab.pipes@isppan.waw.pl do 15 kwietnia 2020 roku.
6) Organizatorzy poinformują prelegentów o zakwalifikowaniu referatów przez Komitet Naukowy Konferencji do 1 maja 2020 roku.
Kierownik konferencji: dr Przemysław Adamczewski
Sekretarz konferencji: dr Wojciech Łysek
