Tytuł projektu: ,, Partie skrajnie prawicowe w Unii Europejskiej wobec integracji europejskiej w latach 1992-2004”
Typ projektu: Doskonała Nauka II – Wsparcie monografii naukowych
Numer rejestracyjny: MONOG/SP/0016/2023/01
Kwota dofinansowania: 30 184,00
Czas realizacji: 2023-2024
Cel projektu:
Głównym celem projektu jest wydanie i upowszechnienie monografii naukowej ,,Partie skrajnie prawicowe w Unii Europejskiej wobec integracji europejskiej w latach 1992-2004. Publikacja stanowi wkład empiryczny do nauki poprzez uzupełnienie luki poznawczej w badaniach nad zjawiskiem prawicowego ekstremizmu i tendencjami (dez)integracyjnymi w Unii Europejskiej.
Ponadto projekt posłuży też do wzbogacenia debaty publicznej i refleksji naukowej nad przyszłoscią wspólnej Europy, zwłaszcza w kontekście zblizających się wyborów do Parlamentu Europejskiego 2024 r. Praca stanowi nie tylko uporządkowanie dotychczasowego dyskursu naukowego nad zależnościami między prawicowym ekstremizmem, eurosceptycyzmem a procesem integracji europejskiej, ale i własny głos w tej dyskusji.
Partie skrajnej prawicy z państw tzw. unijnej piętnastki (UE-15) są zjawiskiem mało i fragmentarycznie badanym w polskiej nauce. Polscy badacze w większym stopniu koncentrują się na analizie formacji eurosceptycznych i nacjonalistycznych z regionu Europy Środkowej i Wschodniej. Z kolei w zagranicznym piśmiennictwie naukowym dominują analizy najpopularniejszych ugrupowań skrajnej prawicy w kontekście ich funkcjonowania w krajowych systemach politycznych i partyjnych. Rzadko spotyka się w piśmiennictwie naukowym szczegółowe ujęcia problemowe, jak np. analiza porównawcza polityki zagranicznej i bezpieczeństwa radykalnej prawicy pod red. Christiny Schori Liang pt. Europe for the Europeans. The Foreign and Security Policy of the Populist Radical Right (Hampshire 2007). Podobnie w badaniach nad programami partyjnymi na wybory do PE dominują analizy dotyczące większych rodzin partyjnych.
Monografia stanowi kompleksową analizę podejścia ugrupowań skrajnej prawicy piętnastu państw członkowskich UE do integracji Europy w latach 1992-2004, wskazująca na powiązania i zależności, podobieństwa i różnice występujące między nimi oraz na znaczenie partii skrajnie prawicowych na arenie krajowej i międzynarodowej. Całościowe opracowanie tej problematyki ma w literaturze polskiej charakter nowatorski. Przeprowadzone badania mogą przyczynić się do lepszego zrozumienia i wyjaśnienia procesów integracyjnych i dezintegracyjnych zachodzących w Unii Europejskiej.
Temat monografii został zakreślony ambitnie i szeroko. W konsekwencji analizą politologiczną objęto ponad dwadzieścia ugrupowań ekstremistycznej prawicy z piętnastu państw członkowskich między podpisaniem 7 lutego 1992 Traktatu o Unii Europejskiej (tzw. traktatu z Maastricht) a rozszerzeniem UE 1 maja 2004 i wyborami do PE z czerwca 2004 r. Na przełomie XX i XXI wieku zjawiska prawicowego ekstremizmu, populizmu i eurosceptycyzmu, wyrażającego się chociażby w odrzuceniu traktatu z Maastricht w referendum z 1992 r. w Danii, stały się przybierającymi na sile wyzwaniami dla postępu integracji europejskiej, instytucji unijnych i państw członkowskich.
O wadze podjętej problematyki świadczy też swego czasu głośny casus uchodzącej za skrajnie prawicową Austriackiej Partii Wolnościowej 2000 r. kierowanej przez Jörga Haidera. W konsekwencji mieliśmy do czynienia z bezprecedensową reakcją państw członkowskich UE na wejście tego ugrupowania do koalicji rządowej – od bojkotu dyplomatycznego przez powołanie Rady Mędrców po wzmocnienie ochrony praw podstawowych. Podobnie szerokim echem odbiła się sprawa zabójstwa uważającego się za nacjonalistę i głoszącego antyimigranckie hasła Pima Fortyna, lidera niderlandzkiej Listy Pima Fortuyna, co miało przełożenie na sukces tej formacji w wyborach parlamentarnych 2002 r. Podjęta tematyka wydaje się dziś jeszcze bardziej aktualna, w czasach po brexicie zainspirowanym działaniem Partii Niepodległości Zjednoczonego Królestwa i po wyborach do PE z 2019 r., gdy siły nacjonalistyczne i eurosceptyczne umocniły swoją pozycję na arenie krajowej i europejskiej.
Monografia zostanie przekazana do bibliotek ujętych w wykazie bibliotek uprawnionych do otrzymywania egzemplarza obowiązkowwgo oraz bibliotek instytutów naukowych zajmujących się tą problematyką i instytucji unijnych. Wersja elektroniczna publikajcji będzie dostępna na stronie Wydawnictwa Woblink, z którym ISP PAN na umowę na upowrzechnianie wydawnictw elwktronicznych, jak i stronie ISP PAN. Pliki zostaną nieodpłatne przekazanie do repozytorium cyfrowego Biblioteki Narodowej (w ciągu pół od daty publikacji) i udzielona jej będzie nieodpłatna licencja niewyłączna w celu udostępniania monografii w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niiej dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, bez żadnych ograniczeń (w tym technicznych) w ramach CBN Polona oraz Cyfrowej Wypożyczalni Publikacji Naukowych Academica. Publikacja będzie promowana na stronie internetowej i w mediach społecznościowych ISP PAN i autorki (FB, TT), jak i poprzez organizację debaty wokół monografii, z udziałem autorki, recenzentów książki, przedstawicieli instytucji unijnych, sieci eksperckiej Team Europe itp. Nagranie z debaty zostanie upowszechnione w internecie (YT).
