Tytuł projektu: „Polacy na Kaukazie Północnym w świetle materiałów archiwalnych – edycja źródeł”
Kierownik projektu: dr hab. Przemysław Adamczewski , prof. ISPPAN Okres realizacji: 2022-2027
Typ projektu: Narodowy Program Rozwoju Humanistyki
Numer rejestracyjny: NPRH/DN/SP/494732/2021/10
Kierownik: dr. hab. Przemysław Adamczewski , prof. ISPPAN
Kwota dofinansowania: 546 568,00
Czas realizacji: 2022-2027
Cel projektu:
Celem badań w ramach projektu jest zebranie i opracowanie materiałów źródłowych dotyczących polskich zesłańców, którzy przebywali na Kaukazie Północnym (obecnie obszar ten znajduje się w granicach Federacji Rosyjskiej: są to republiki północnokaukaskie – Dagestan, Czeczenia, Inguszetia, Osetia Północna, Kabardo-Bałkaria, Karaczajo-Czerkiesja, Adygeja, a także dwa kraje: Kraj Krasnodarski i Kraj Stawropolski) w XIX i na początku XX wieku. Temat ten jest bardzo skąpo opracowany w polskiej literaturze przedmiotu i dotychczas był poruszany jedynie marginalnie. Zjawisko to należy wiązać właśnie z brakiem archiwaliów w obiegu naukowym. Niewiele lepiej wygląda sytuacja w literaturze rosyjskojęzycznej, aczkolwiek materiał źródłowy dotyczący Polaków przebywających w zachodniej części Kaukazu Północnego został częściowo wprowadzony przez Aleksandra Sielickiego (członka zespołu) oraz Olga Matwiejewa. Sytuacja jest więc diametralnie odmienna od Kaukazu Południowego, który został bardzo dobrze zbadany przez pryzmat badań polonijnych. Wystarczy wspomnieć fundamentalne prace na ten temat Andrzeja Furiera, Andrzeja Chodubskiego, czy Andrzeja Woźniaka. Dla zrealizowania celu zamierza się przeprowadzić całościową kwerendę w bibliotekach i archiwach Polski, Rosji i Gruzji, która pozwoli pozyskać szerokie spektrum archiwaliów. Dla edycji materiałów źródłowych przeznaczonych dla upowszechniania, szczególny nacisk położy się na archiwalia odnoszące się do polskiego materialnego i niematerialnego dziedzictwa narodowego związanego z polskimi zesłańcami na Kaukazie Północnym. Zakres czasowy planowanych badań zawiera się od początku XIX w. Wówczas to, w 1812 r., na Kaukazie Północnym pojawiła się pierwsze grupa polskich zesłańców, którzy wcześniej służyli w armii Napoleona. Badania zamierza się doprowadzić do roku 1918, w którym to Polska odzyskała niepodległość a na Kaukazie rozpoczęto zorganizowaną akcję powrotu Polaków do ojczyzny.
