Zakład Badań Elit i Instytucji Władzy

Kierunki badań Zakładu Badań Elit i Instytucji Władzy w roku 2023

Tematy badań prowadzonych przez pracowników Zakładu łączy w najszerszym ujęciu zainteresowanie stosunkami władzy oraz relacjami polityki i społeczeństwa w dłuższej perspektywie czasu – ich dynamiką, mechanizmami, uwarunkowaniami kontekstowymi, jak też znaczeniem dla stanu instytucji i ustroju państwa. Pogłębionym analizom poddawane są procesy powstawania, funkcjonowania i przemian instytucji polityki i społeczeństwa obywatelskiego, jak również znaczenie jakie w procesach tych odgrywa przywództwo i elity.

Mechanizmy sprawowania władzy i procesy instytucjonalizacji państwa bada prof. dr hab. Antoni Kamiński w ramach dwóch tematów: „Konsekwencje „straconego” momentu konstytucyjnego dla stabilności ustrojowej III RP po 30 latach” oraz „Wyzwania współczesności a wydolność instytucjonalna ustrojów liberalno-konstytucyjnych”. Mechanizmy te są również obiektem zainteresowania dr Witolda Betkiewicza, ujmującego proces tworzenia reguł w państwie jako efekt rywalizacji jego uczestników. Dr Betkiewicz analizuje ponadto obrazy relacji legislatywy i egzekutywy w świadomości elit regionalnych (województw i wielkich miast), weryfikując wybrane modele teoretyczne. Natomiast funkcjonowanie reguł w państwie na przykładzie wybranej polityki społecznej (opieka nad dziećmi bez pomocy rodzicielskiej) stanowi przedmiot badań, które dr hab. M. Danecka realizuje w ramach tematu: „Deinstytucjonalizacja jako paradygmat współczesnej polityki społecznej – przebieg i konsekwencje”.

Prace grupy badaczek Zakładu (dr hab. M. Danecka, dr Z. Kinowska – Mazaraki, dr A. Machcewicz, prof. E. Nalewajko), prowadzone w ramach tematu: „Samorząd terytorialny w warunkach kryzysu migracyjnego. Nowe formy współdziałania z partnerami społecznymi” zmierzają do ukazania relacji władz samorządowych, organizacji pozarządowych i społeczności lokalnych w sytuacjach nadzwyczajnych. W oparciu o dane jakościowe pochodzące z wywiadów, przeprowadzonych z osobami zaangażowanymi w udzielanie pomocy ofiarom kryzysu humanitarnego na granicy polsko-białoruskiej i polsko-ukraińskiej w latach 2021 i 2022 Autorki rozważają kwestie sposobów definiowania kryzysu, motywacje do zaangażowania się w jego rozwiązywanie, form aktywności indywidualnych i zbiorowych, podejmowanych w nietypowych warunkach oraz ich wpływu na rozwój kapitału społecznego i wiedzy w społecznościach z nimi skonfrontowanych. Bliższe i dalsze otoczenie instytucjonalne stanowi tu kontekst i źródło  zasobów, wspomagających aktywności, innowacyjność i kooperację lub działających demobilizująco.

Są też prowadzone w Zakładzie prace poświęcone procesom instytucjonalizacji wybranych urzędów, ze szczególnym naciskiem na sprawczą w nich rolę polityki i przywództwa. Dotyczy to w szczególności takich organów konstytucyjnych jak Rzecznik Praw Dziecka (dr hab. M. Danecka) i Rzecznik Praw Obywatelskich (prof. E. Nalewajko). Natomiast dr Z. Kinowska – Mazaraki sprawdza przebieg procesów formowania stowarzyszeń polonijnych w Australii, wpisując je w obszar rozważań nad wielokulturowością.

Dr Daniel Płatek bada granice instytucji polityki i inicjatyw społecznych skupiając się na analizach stanu i przemian relacji partii politycznych z ruchami społecznymi. Śledzi też dynamikę ruchów społecznego protestu  monitorując społeczne sieci protestów w długim okresie czasu. Z kolei pogłębionymi badaniami genezy i morfologii społecznego buntu Solidarności z 1980 roku w  Trójmieście zajmuje się dr A. Machcewicz.

W Zakładzie prowadzone są też dodatkowo prace z zakresu  metodologii badań społecznych (dr D. Płatek. „Ontologia dziedzinowa. W stronę ontologii pola badań jakościowych”).

W strukturze Zakładu działa też Pracownia Myśli Politycznej, złożona z osób  poświęconych badaniom o profilu filozoficznym. Członkowie tej Pracowni zajmują się analizowaniem myśli i dyskursów nawiązujących do szeregu ważnych pojęć filozofii polityki, które mogą być też użyteczne dla rozumienia i objaśniania współczesnych procesów społeczno-politycznych. W tym obszarze mieści się badanie: „Społeczne oddziaływanie języka ekonomii neoklasycznej”, sięgające do teorii psychoanalitycznej (dr Marta Olesik), ale też sprawdzanie przemian w sposobach używania pojęcia pospólstwa (dr Michał Pospiszyl). Dr hab. Nina Gładziuk analizuje wielość znaczeń Lewiatana sięgając do myśli politycznej Thomasa Hobbesa, a równolegle bada związki erosa z polityką w koncepcjach greckich myślicieli.  Dr Bartosz Wójcik odkrywa wpływ filozofii Hegla na teorię i praktykę polityczną przywódcy powstania krakowskiego z 1846 roku Edwarda Dembowskiego. A dr Mateusz Janik kontynuuje badania z zakresu chińskiej myśli politycznej w ramach tematu: „Między polityką a metafizyką: neo-konfucjonizm i monizm w Europie doby nowożytnej”.